Hiện nay, xu hướng làm giàu từ cổ phiếu đang được sự quan tâm bởi rất nhiều nhà đầu tư tại Việt Nam. Để tìm hiểu kỹ hơn về hình thức tài sản này, mời bạn đọc chi tiết bài viết dưới đây!
Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu (stock) là một loại chứng khoán vốn, chứng nhận số tiền nhà đầu tư đã góp vào công ty cổ phần phát hành nó. Theo mục 1 Điều 121 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 số 59/2020/QH14:
Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó.
Người nắm giữ cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty phát hành.
Phân loại cổ phiếu
Cổ phiếu được phân loại như sau:
1. Theo đối tượng sở hữu
Dựa theo đối tượng sở hữu, cổ phiếu có 2 loại, bao gồm:
- Cổ phiếu ghi danh: là loại cổ phiếu ghi rõ tên của chủ sở hữu. Nếu muốn chuyển nhượng quyền sở hữu cổ phiếu ghi danh thì nhà đầu tư sẽ phải hoàn thiện các thủ tục sang tên đổi chủ theo quy định của pháp luật.
- Cổ phiếu vô danh: là loại cổ phiếu không ghi tên chủ sở hữu. Nhà đầu tư được phép tự do chuyển nhượng cổ phiếu vô danh mà không cần thực hiện bất cứ thủ tục pháp lý nào.
2. Theo hình thức sở hữu
Dựa theo hình thức sở hữu, cổ phiếu có những loại sau:
a. Cổ phiếu phổ thông
Cổ phiếu phổ thông (hay còn được gọi là cổ phiếu thường) là loại cổ phiếu phổ biến nhất của một công ty cổ phần. Chủ sở hữu cổ phiếu phổ thông thì được gọi đơn giản là cổ đông hoặc cổ đông thường. Cổ phiếu phổ thông có thể chuyển đổi thành các loại cổ phiếu khác theo điều lệ công ty quy định. Ngoài ra, chủ sở hữu cổ phiếu phổ thông sẽ có quyền hưởng cổ tức, mua cổ phiếu mới và bỏ phiếu tùy theo lượng cổ phiếu mà họ đang nắm giữ.
b. Cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi là loại cổ phiếu mang lại những ưu đãi cho chủ sở hữu. Người giữ cổ phiếu ưu đãi sẽ có một số quyền lợi và hạn chế sau:
- Được chia cổ tức trước các cổ đông thường.
- Cổ tức của cổ phiếu ưu đãi là cố định. Cổ đông ưu đãi vẫn được nhận cổ tức khi công ty làm ăn thua lỗ (không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh).
- Chủ sở hữu sẽ được ưu tiên được thanh toán trước cổ phiếu phổ thông trong trường hợp công ty phá sản (sau người sở hữu trái phiếu).
Hiện nay, trên thị trường đang lưu hành 5 loại cổ phiếu ưu đãi, bao gồm:
- Cổ phiếu ưu đãi thông thường: cổ đông chỉ được hưởng cổ tức ưu đãi cố định theo quy định.
- Cổ phiếu ưu đãi tích lũy: khi công ty gặp khó khăn, không thanh toán được hoặc chỉ thanh toán một phần thì số tiền còn lại được tích lũy cộng dồn. Doanh nghiệp phải trả số tiền này trước khi trả cổ tức cho cổ đông thường.
- Cổ phiếu ưu đãi tham dự: ngoài việc hưởng cổ tức theo quy định, chủ sở hữu còn được hưởng thêm phần lợi tức phụ trội khi công ty kinh doanh có lợi nhuận cao.
- Cổ phiếu ưu đãi có thể mua lại: là loại cổ phiếu đặc biệt, công ty phát hành có quyền thu hồi và mua lại bất cứ lúc nào. Giá mua lại được tính bằng mệnh giá của cổ phiếu cộng thêm phần tiền đền bù nhất định.
- Cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển đổi: là loại cổ phiếu ưu đãi cho phép người mua có quyền chuyển đổi cổ phiếu ưu đãi này sang các loại chứng khoán khác.
c. Cổ phiếu quỹ
Cổ phiếu quỹ là lượng cổ phiếu được các công ty phát hành sau đó mua lại thay vì để nó được giao dịch trên thị trường chứng khoán.
Cổ phiếu quỹ có ý nghĩa rất đặc biệt trong doanh nghiệp. Khi công ty đang dư tiền, thay vì trả cổ tức cho cổ đông (bị mất thuế), công ty sẽ tiến hành mua lại cổ phiếu quỹ sau khi đã phát hành. Đây cũng là một hình thức trả tiền cho cổ đông và sẽ không bị mất thuế.
Mặt khác, khi giá cổ phiếu đang thấp hơn giá trị thực của nó, công ty sẽ đăng ký mua cổ phiếu quỹ để nâng giá trị. Điều này khiến cho lượng cổ phiếu được lưu hành giảm, giúp doanh nghiệp điều chỉnh giá cổ phiếu công ty của họ sát với giá trị thực tế hơn.
d. Cổ phiếu penny
Cổ phiếu penny là thuật ngữ dùng để chỉ những cổ phiếu được phát hành bởi các công ty nhỏ, mới niêm yết trên thị trường. Giá trị cổ phiếu này thường rất thấp, chỉ khoảng dưới 10.000 đ/cổ phiếu, chiếm thị phần ít trên thị trường.
d. Cổ phiếu blue chip
Cổ phiếu blue chip là loại cổ phiếu của các công ty có vốn hóa lớn, uy tín và tình hình tài chính vững chắc trên thị trường.
Vậy nên, blue chip được dùng để tượng trưng cho các cổ phiếu có giá trị cao của những công ty lớn.
e. Cổ phiếu ESOP
Cổ phiếu ESOP (Employee Stock Ownership Plan) hay còn được gọi là cổ phiếu thưởng. Đây là một loại cổ phiếu được các doanh nghiệp phát hành theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong công ty.
Cổ phiếu ESOP được doanh nghiệp bán cho người lao động với giá rẻ hơn thị trường, kèm theo đó là những chính sách khác nhau. Người lao động đủ điều kiện nhận cổ phiếu này thường là những người làm việc lâu năm, có nhiều cống hiến cho sự phát triển của công ty. Đây được xem là một hình thức tặng thưởng thay thế tiền mặt cho nhân viên của mình.
Thông thường, cổ phiếu ESOP bị hạn chế chuyển nhượng trong vòng từ 1 đến 2 năm. Quy định này đặt ra nhằm tránh một lượng lớn cổ phiếu đẩy ra thị trường khi nhân viên muốn bán. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến diễn biến giá cổ phiếu của doanh nghiệp.
Cổ đông sở hữu cổ phiếu ESOP cũng có các quyền tương tự như các cổ đông phổ thông khác như: tham gia biểu quyết, đưa ra ý kiến trong các cuộc họp quan trọng, được chia cổ tức hàng năm,…
f. Cổ phiếu OTC
Cổ phiếu OTC (Over The Counter) là những cổ phiếu chưa niêm yết, được giao dịch thủ công (ký xác nhận trên giấy tờ) ở quầy không chính thức của các công ty phát hành cổ phiếu, các ngân hàng hay các công ty chứng khoán. Đây thường là cổ phiếu chưa đủ điều kiện niêm yết trên Sở giao dịch nhưng đã đáp ứng điều kiện về thanh khoản, yêu cầu tài chính tối thiểu của thị trường OTC.
g. Cổ phiếu đầu tư công
Cổ phiếu đầu tư công là những mã cổ phiếu của các công ty Nhà nước. Loại cổ phiếu này thường tập trung vào ở các nhóm ngành như: bất động sản, thép, vật liệu xây dựng,… để xây dựng những công trình phát triển đất nước. Nhóm cổ phiếu của các doanh nghiệp này thường rất an toàn bởi đứng đằng sau là Nhà nước, khó có thể bị phá sản.
Đặc điểm của cổ phiếu
Cổ phiếu có một số đặc điểm sau:
- Giá cổ phiếu cao hay thấp sẽ phụ thuộc phần lớn vào hoạt động kinh doanh của công ty phát hành. Ngoài ra, yếu tố về thị trường cũng gây ảnh hưởng đến vấn đề này.
- Cổ phiếu sẽ không có thời hạn, công ty phát hành còn tồn tại thì cổ phiếu đó vẫn được xác nhận trên thị trường.
- Nhà đầu tư có thể mua bán cổ phiếu ở bất kỳ nơi đâu thông qua các ứng dụng công nghệ.
- Cổ phiếu có tính thanh khoản và lưu thông rất cao. Nhà đầu tư có thể dễ dàng bán cổ phiếu để nhận tiền mặt khi cần thiết.
- Cổ phiếu là một loại tài sản có giá trị thực.
- Có thể dễ dàng sở hữu cổ phiếu, không cần quá nhiều vốn để đầu tư.
- Nhà đầu tư cũng không phải chờ quá lâu để số tiền đầu tư đó sinh lời như gửi tiết kiệm. Thời gian tối thiểu cần để nắm giữ một cổ phiếu là 2 ngày. Khi cổ phiếu đã tăng giá như kỳ vọng, nhà đầu có thể bán bất cứ lúc nào để hưởng tiền chênh lệch.
Mục đích của việc mua và bán cổ phiếu
Chơi cổ phiếu (hay đầu tư cổ phiếu) là việc mua đi bán lại cổ phiếu để kiếm tiền dựa vào việc chênh lệch giá. Đây là lý do lớn mà đa số các nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán đều hướng tới.
Đối với những nhà đầu tư dài hạn, thì việc mua cổ phiếu của một công ty đồng nghĩa với việc sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp mà họ tin tưởng sẽ phát triển hơn trong tương lai. Khi hoạt động kinh doanh của công ty thuận lợi, nhà đầu tư sẽ được trả cổ tức tương ứng với số cổ phiếu mà họ sở hữu.
Ngoài ra, việc mua nhiều cổ phiếu của một công ty cũng sẽ đồng nghĩa với việc nhà đầu tư muốn tham gia quản lý hoạt động của công ty đó. Những nhà đầu tư nắm giữ nhiều cổ phần của công ty thì quyền quyết định của họ cũng có tầm ảnh hưởng lớn hơn.
Hy vọng bài viết này hữu ích cho những bạn đang tìm hiểu về cổ phiếu. Chúc bạn thành công!
Tác giả: Nguyễn Công Phúc
